24 stycznia na kanał wrzuciłem wideo:  “Prawa Autorskie w IT — kradzież kodu i Ty”, w którym poruszałem kwestie tego, jak w Internecie nie są szanowane prawa autorskie, jak bardzo są one skomplikowane oraz jak korzystanie ze StackOverflow i ChatGPT może je łamać.

Wideo ma 34 minuty, a i tak nie odpowiada na wszystkie pytania jakie miałem, plus zawiera dwa dość istotne błędy na temat prawa autorskiego.

Ten post jest rozszerzeniem tematu – powiemy w nim więcej o patentach, pracy testera, o prawach autorskich oraz co to jest Dozwolony użytek.

Ale zanim do tego przejdę, muszę zaznaczyć — nie jestem prawnikiem – to wszystko, o czym mówię, to efekt mojej analizy tematu na potrzeby rozwoju ITea Morning. Jeśli szukasz informacji pod rozwój swojego biznesu lub masz już problemy prawne wynikające z naruszenia praw autorskich, sugeruję skontaktować się z prawnikiem i zasięgnąć opinii eksperta.

Scenariusze Testowe a Prawo Autorskie

W przypadku kodu, w wideo wyjaśniałem, że podlega pod prawa autorskie, miedzy innymi dlatego programiści i testerzy automatyzujący korzystają z Kosztu Uzyskania Przychodu (KUP). Ale co z naszą codzienną pracą jako testerzy (i inne osoby w IT)? Tworzymy dużo różnych artefaktów od Raportów błędów, poprzez test casy, kończąc na strategiach i planach – czy one są objęte prawem autorskim?

W skrócie – tak. Jedna rzecz, która bardzo mnie zdziwiła szukając informacji, to jak niskie są wymagania by uznać coś za utwór.

Najprostszą definicję znalazłem na Poradnik.ngo.pl [1], według niej utwór musi spełniać 3 cechy:

1. Musi to być rezultat pracy człowieka (twórcy).
2. Musi to być przejaw działalności twórczej (utwór musi być oryginalny, wyróżniać się).
3. Musi mieć indywidualny charakter (czyli trzeba sobie postawić pytanie, czy takie dzieło już powstało, czy byłoby możliwe, że stworzy je inna osoba).

Źródło: https://poradnik.ngo.pl/prawo-autorskie-podstawowe-pojecia

Czyli Test Case jak i większość dokumentacji technicznej spełnia wymóg bycia utworem (co oznacza, że przynajmniej w teorii Testerzy też mogliby korzystać z KUP [2]. Z tego co się dowiedziałem, w przeszłości w niektórych firmach to stosowano).

Chciałbym tutaj zaznaczyć, że prawa autorskie w polskim prawie są niezbywalne – natomiast prawa majątkowe tak – i większość umów w IT przekazuje prawa majątkowe i własności (ale nie samo prawo autorskie) na pracodawcę.

Patenty a unikatowość

W wideo wdał się skrót myślowy, który był błędny – powiedziałem, że “prawa autorskie obejmują utwory, ale nie Idee – te są objęte prawem patentowym.”  To był za duży skrót myślowy, który niestety jest błędny. Idee nie mają zdolności patentowej.

„Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne”. [3]

Źródło: https://poraj.com/wiedza-wynalazki/#1594157714025-e71ec19d-f850

A dodatkowo, co było dla mnie zaskoczeniem, polskie prawo patentowe nie pozwala na opatentowanie programów komputerowych [4].  Ogólnie w uproszczeniu, Patent obejmuje Wynalazki, czyli rzeczy które są materialne (np. robot, procesor). I wtedy jako część rozwiązania mogą być opatentowane, ale jako program sam w sobie nie. Również algorytmy nie mogą być opatentowane.

Kwestia wygląda bardzo podobnie w większości krajów europejskich jak i w Ameryce. Jak z każdym prawem są od tego wyjątki. Tak jak wspominałem w wideo, w trakcie mojej pracy w Dellu w Irlandii pracowałem z osobami, które posiadały patenty na rozwiązania komputerowe.

FairUse

W amerykańskim prawie pojawia się pojęcie FairUse oznaczające możliwość wykorzystania materiałów objętych prawem autorskim w ograniczonym zakresie bez łamania ich.

W polskim prawie najbliższym terminem do FairUse jest Dozwolony użytek.

W dużym skrócie pozwala nam na kopiowanie już udostępnionych materiałów na użytek prywatny – między innymi celem tego prawa jest umożliwianie kserowania książek i podręczników w celach edukacyjnych oraz udostępniania materiałów do użytku naszej rodzinie. Tak samo cytowanie — czyli prawo cytatu podpada pod Dozwolony użytek publiczny.

Jednak okazuje się, że w dużej mierze programy komputerowe są wyłączone z Dowolnego użytku, jak i prywatnego czy publicznego [5]. Wiem, że moi czytelnicy są z IT, ale dla jasności zaznaczę tylko kod źródłowy != program komputerowy. 

Jednak Prawo cytatu, nawet w przypadku kodu, nie zwalnia nas z obowiązku atrybucji, którą narzuca Stack Overflow w swojej licencji [6].

Tematów jest jeszcze wiele, ale te trzy kwestie, które nie trafiły do wideo uważałem, że powinny być wyjaśnione  dodatkowo.

Podsumowując:

1. Praktycznie cała dokumentacja jaką piszemy ręcznie, w tym testy, to są utwory chronione prawem autorskim.
2. Prawo patentowe w Polsce nie chroni idei tylko wynalazki.
3. Prawo cytatu dalej nie zwalnia nas z atrybutowania autorów i Stack Overflow w kopiowanym kodzie.

Źródła:

[1] strona internetowa: https://poradnik.ngo.pl/prawo-autorskie-podstawowe-pojecia, dostęp: 27.01.2024

[2] strona internetowa: https://swlex.pl/50-kup-dla-testera-oprogramowania/#:~:text=Dokumentacja%2Fscenariusze%2Fplany%20opracowane%20przez,niepowtarzalno%C5%9Bci%2C%20kreatywno%C5%9Bci%20i%20dostatecznego%20zindywidualizowania, dostęp: 27.01.2024

[3] strona internetowa: https://poraj.com/wiedza-wynalazki/#1594157714025-e71ec19d-f850, dostęp: 27.01.2024 

[4] strona internetowa: https://www.shoplo.pl/blog/patenty-poradnik, dostęp: 27.01.2024 

[5] strona internetowa: https://startuplaw.pl/dozwolony-uzytek-przy-programach-komputerowych/, dostęp: 27.01.2024 [6] strona internetowa: https://codencode.pro/prawo-cytatu-a-korzystanie-z-fragmentow-kodu/#:~:text=No%20to%20czy%20wolno%20cytowa%C4%87,zakresie%20ni%C5%BC%20przy%20innych%20utworach., dostęp: 27.01.2024